Corona

Inleiding
Door de uitbraak van de coronacrisis in het eerste kwartaal van 2020 is dit jaar heel anders verlopen dan kon worden voorzien. De gezondheidscrisis leidde tot een veelheid aan maatregelen die de gezondheid van de inwoners moesten beschermen en de druk op de zorg beheersbaar moest houden. Dit had grote consequenties voor de samenleving. Sociaal, cultureel, in het onderwijs, economisch, op alle terreinen waren de gevolgen ingrijpend. Ondernemingen worden in hun bestaan bedreigd, inwoners verloren hun werk en inkomen en psychische problematiek en eenzaamheid namen toe. Door de beperkende maatregelen was er voor iedereen veel minder ruimte voor ontspanning, recreatie en cultuur.

Door de beperkende maatregelen waren ook grote gevolgen voor het bestuur en de organisatie. Het uitvoeren van landelijke en plaatselijke noodmaatregelen legde een heel groot beslag op de organisatie waarbij ook nog gewerkt moest worden vanuit huis.

In jaarrekening en -verslag komt de coronacrisis op veel plekken terug omdat op vele terreinen dat wat voorzien was anders of in mindere mate is uitgevoerd en bereikt. Daartegenover staat dat er veel zaken zijn uitgevoerd, die niet waren voorzien. In deze paragraaf wordt het totaaloverzicht gepresenteerd.

Uitgevoerde maatregelen 2020
Tozo
Toen er in 2020 noodgedwongen maatregelen moesten worden getroffen om de verspreiding van COVID-19 in te dammen, heeft de Rijksoverheid de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) in het leven geroepen om ondernemers te ondersteunen die niet kunnen terugvallen op sociale zekerheid zoals werknemers die hebben via de WW en Participatiewet. Het Rijk heeft de gemeenten opgedragen de Tozo uit te voeren. Stroomopwaarts voert namens de gemeenten Maassluis, Vlaardingen en Schiedam de Tozo uit en heeft dankzij hard werk van velen dat snel tot stand gebracht.
Naast de uitvoering van de Tozo heeft Stroomopwaarts de aanvragen voor bedrijfskredieten opgepakt. Inmiddels is aan dit takenpakket ook de uitvoering van de zogenaamde ‘TONK’ (Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten) toegevoegd.

Binnensportverenigingen
De binnensportverenigingen maken gebruik van de gemeentelijke gymzalen en sporthallen. Hierbij zijn ook sportverenigingen die deels binnen en buiten sporten (bijvoorbeeld handbal, korfbal en hockey). Met het stopzetten van het gebruik vanwege de coronamaatregelen hebben wij de huurreserveringen geannuleerd. Deze verenigingen hebben derhalve geen huurlasten voor niet gebruikte accommodaties. Waar deze verenigingen nog wel tegen aan kunnen lopen, zijn de kosten die de verenigingen hebben moeten maken voor maatregelen verband houdend met het virus tijdens het sporten toen dit in coronatijd nog mocht. Daarnaast hebben zij mogelijk te maken met doorlopende vaste lasten waarbij er gedacht kan worden aan kosten voor trainers en sportbonden. Maar aan de andere kant zullen in de meeste gevallen de contributie-inkomsten van de leden gewoon doorlopen. Onduidelijk is nog in hoeverre de leden de contributie hebben teruggevraagd en of er veel opzeggingen zijn geweest.

Met de regeling Tegemoetkoming Verhuurders Sportaccommodaties (TVS) van het Rijk hebben wij een deel van de huurinkomstenderving bij het Rijk terug kunnen vragen.

Buitensportverenigingen
De buitensportverenigingen huren een gemeentelijke sportaccommodatie waarop de sportactiviteiten plaatsvinden. De buitensportverenigingen hebben op grond van de regeling Tegemoetkoming Verhuurders Sportaccommodaties (TVS) van de gemeente kwijtschelding gekregen voor een deel van de huur. De gemeente kon op haar beurt compensatie voor deze kwijtgescholden huurinkomsten aanvragen.  

Zwembad
Via de TVS-regeling is een huurvrijstelling verleend van € 41.975.

Huurders gemeentelijk vastgoed
Iedere huurder is de mogelijkheid geboden om uitstel van betaling aan te vragen. Door vijf huurders is hiervan gebruik gemaakt. De gemeente heeft niet actief gemaand bij huurachterstanden. Waar nodig is uitstel van betaling verleend. Dit geldt ook voor huurders/ pachters van gemeentelijke sportpanden/ zwembaden.

Leerlingen- en jeugdhulpvervoer
Om ernstige financiële problemen voor de aanbieders van leerlingen- en jeugdhulpvervoer te voorkomen en de continuïteit van het vervoer voor de toekomst te borgen, is besloten om vanuit het beschikbare budget de kosten voor niet gereden ritten tijdens de (eerste) lock down voor (maximaal) 80% door te betalen aan de vervoerders zolang de scholen gesloten zijn vanwege COVID-19.

Financiële compensatie Koningshof
De provincie Zuid-Holland heeft de eenmalige subsidieregeling noodsteun culturele sector Zuid-Holland 2020 in het leven geroepen. Gemeenten met maximaal 150.000 inwoners kunnen een aanvraag indienen voor de ondersteuning van vitale culturele instellingen in Zuid-Holland die schade hebben ondervonden als gevolg van de uitbraak van COVID-19 of als gevolg van de maatregelen in het kader van deze uitbraak. Een voorwaarde is dat de bijdrage aan de gemeente rechtstreeks ten goede komt aan vitale culturele instellingen. Ook wordt de gemeente gevraagd direct of indirect bij te dragen uit eigen middelen aan de vitale culturele instelling en moet de gemeente bijdragen aan de instandhouding van een inclusieve en diverse culturele infrastructuur binnen de gemeente. Voor gemeenten met 30.000 tot en met 49.999 inwoners bedraagt de maximale subsidie € 50.000.

Maassluis heeft voor de eerste aanvraagperiode een subsidie aangevraagd en ontvangen van € 50.000. Hiermee is een subsidie verstrekt aan Theater Koningshof van € 100.000 (€ 50.000 provinciegeld, € 50.000 co-financiering).

Tijdelijke afwijking subsidieverordening
Op 28 april 2020 is besloten dat we onze subsidiepartners in 2020 tegemoet komen met twee maatregelen:

1. Het college maakt geen gebruik van haar bevoegdheid om een subsidie 2020 lager vast te stellen dan overeenkomstig verleend, als de activiteiten waarvoor de subsidie is verleend niet of niet volledig hebben kunnen plaatsvinden wegens de Covid19-maatregelen;
2. Subsidiepartners konden, indien nodig, de uitvoering van de gesubsidieerde activiteiten uitstellen tot uitvoering in 2021, wanneer de Covid 19-maatregelen dit mogelijk weer toelaten. Van deze twee maatregelen hebben 16 partners gebruik gemaakt.

Hiervan zijn nu ook de financiële gevolgen in beeld, waardoor nu de financiële afwikkeling plaats kan vinden. Hiertoe is besloten dat het totaalbedrag aan ‘subsidies met een verlengde uitvoeringsperiode’ vanuit 2020, ten bedrage € 62.414, wordt overgeheveld naar het boekjaar 2021. Nu de Covid19-maatregelen ook aanvang 2021 van kracht blijken te zijn, zetten ook de belemmerende gevolgen voor subsidiepartners zich - tot nader orde - door in 2021. Om dit tijdig te regelen hebben wij besloten om - op basis van de hardheidsclausule uit de subsidieverordening - de genomen maatregelen 2020, door te zetten tot 31 december 2021.

Hierbij is aanvullend voor 2021 ook meegenomen dat nog niet alle subsidiepartners subsidie voor 2021 aan hebben gevraagd, in verband met de onzekerheid over de mogelijke uitvoering van activiteiten in 2021. Omdat verwacht wordt dat de inwoners van Maassluis bij opheffen van de Covid19-maatregelen graag wel weer gebruik willen maken van een breed gesubsidieerd aanbod, hebben wij besloten om - op basis van de hardheidsclausule - met terugwerkende kracht af te wijken van de in de oorspronkelijk vastgestelde aanvraagtermijnen, met als uiterste indieningsdatum 1 oktober 2020. Dit houdt in dat de subsidieaanvragen voor 2021 die tussen 01-10-2020 en 01-09-2021 binnenkomen, alsnog in behandeling worden genomen met realistisch vooruitzicht op een verlening van de subsidie. Voorwaarden hiervoor zijn wel dat er geen significante dubbelingen ontstaan met het reeds gesubsidieerde aanbod binnen de eigen organisatie of in combinatie met andere organisaties, en dat alle andere reguliere voorwaarden binnen de ASM en de aanwezige nadere regelgeving onverkort van kracht blijven. Ook kan er geen sprake zijn van een doorschuif en/of stapeleffect in de subsidieverstrekkingen.

Vaccinatielocatie
Begin januari is Nederland gestart met de landelijke vaccinatiecampagne tegen het coronavirus. De GGD heeft van de Rijksoverheid de opdracht gekregen om de doelgroepen mobiele thuiswonenden 60+ en 18-60 zonder medische indicatie te vaccineren. Gemeente Maassluis zal faciliteren in een vaccinatielocatie, de inrichting van de locatie en het niet-medisch personeel.

Financiële effecten
Inkomsten: Specifieke uitkeringen (SPUK)
Vanuit de Rijksoverheid zijn er verschillende tijdelijke financiële regelingen waarmee kleine en grote bedrijven en zelfstandig ondernemers geholpen worden. Deze regelingen zijn allemaal terug te vinden op de website van Rijksoverheid. Het Rijk vergoedt een deel van de compensatiemiddelen via specifieke uitkeringen. Bij deze specifieke uitkeringen dient de gemeente een aanvraag in te dienen. Ook dient in de jaarrekening verantwoord te worden dat de ontvangen middelen zijn besteed aan het doel waarvoor ze zijn ontvangen.

De grootste SPUK-uitkering die de gemeente ontvangt is de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandig Ondernemers (TOZO). Dit is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. De regeling is voor zelfstandig ondernemers, waaronder zzp’ers, die voorziet in een aanvullende uitkering voor levensonderhoud als het inkomen door de coronacrisis tot onder het sociaal minimum daalt. Ook voorziet de TOZO-regeling in een lening voor bedrijfskapitaal om liquiditeitsproblemen als gevolg van de coronacrisis op te vangen. Om deze regeling uit te kunnen voeren, ontvangt de gemeente middelen vanuit het Rijk.

Andere rijksregelingen zijn onder andere regelingen voor tegemoetkoming verhuurders sportaccommodaties, compensatie inkomstenderving huur sportverenigingen, compensatie zwembaden en tijdelijke coronabanen toezicht en handhaving.

Inkomsten: compensatiemiddelen in de algemene uitkering Gemeentefonds
Daarnaast heeft het Rijk via toevoegingen aan het gemeentefonds extra middelen ter beschikking aan de gemeente gesteld. In afwijking van de hiervoor genoemde SPUK’s is er voor de middelen die in de algemene uitkering zijn gestort geen verantwoordingsplicht. Deze middelen zijn min of meer vrij besteedbaar.

De volgende middelen zijn op dit moment beschikbaar gesteld:

In de tweede bestuursrapportage zijn deze middelen, in totaal € 1,1 miljoen, verdeeld over de diverse programma's.

De middelen die via de decembercirculaire beschikbaar zijn gesteld zijn nog niet verdeeld over de programma's, aangezien de decembercirculaire te laat is verschenen om de effecten nog in de laatste begrotingswijziging te verwerken.

Ondanks het feit dat er voor de middelen in het Gemeentefonds geen bestedingsplicht is, wordt er bij de toevoeging van middelen wel een label meegegeven. Hieronder volgt het overzicht met de labeling van de toevoegingen.

Een groot deel van deze middelen is in 2020 niet besteed. Enerzijds omdat de activiteit pas in 2021 plaats zal vinden (bijvoorbeeld compensatie extra kosten verkiezingen), anderzijds omdat de bestedingsvoorstellen nu in de maak zijn (middelen voor lokale infrastructuur culturele voorzieningen, buurt- en dorpshuizen en vrijwilligersorganisaties jeugd).

In de laatste begrotingswijziging 2020 is besloten om een reserve corona noodfonds in te stellen. Het doel van de reserve is het egaliseren van de coronacompensatiemiddelen, zodat deze vanaf 2021 ter beschikking kunnen worden gesteld als een tegemoetkoming voor niet door andere regelingen gecompenseerde coronaschade (bij derden). De reserve loopt door tot en met 31 december 2022. De bestede coronamiddelen 2020 worden in deze reserve gestort.

Uitgaven 2020
Hieronder volgt een overzicht en een toelichting op de uitgaven 2020.

Toelichting per onderdeel
Verkiezingen
Het organiseren van verkiezingen in coronatijd heeft tot extra kosten geleid als gevolg van extra organisatie, inrichten van stemlokalen en -bureaus voor vervroegd stemmen en beveiligen van stembescheiden.

Compensatie leges, toeristenbelasting, marktgelden, precariobelasting
De inkomsten secretarieleges zijn achtergebleven bij de ramingen.  
Als gevolg van de motie Coronakorting precariobelasting zijn de bedragen voor horeca en mkb met 50% verlaagd.

Toezicht en handhaving
Voor het handhaven en toezicht houden op de naleving van de coronamaatregelen is tijdelijk twee fte aan extra personeel ingehuurd.

Noodopvang kinderen van ouders met een cruciaal beroep
Er is veel minder gebruik gemaakt van deze aangeboden voorziening, waardoor de kosten zo laag zijn uitgevallen.

Lokale culturele voorzieningen

Door de gemeenteraad is 7 juli 2020 besloten om Theater Koningshof, dat te kampen heeft met financiële problemen vanwege de coronamaatregelen, financieel te ondersteunen door een rekening-courant te openen waardoor deze waardevolle voorziening in de stad kan blijven voortbestaan. Tegelijkertijd is besloten om vanuit het (maximaal) beschikbaar gestelde bedrag, indien rijksregelingen dit eisen, eenmalige cofinanciering toe te kennen. Toen in de loop van dit jaar duidelijk werd dat er een subsidieaanvraag ingediend kon worden bij de provincie Zuid-Holland, is hierop ingetekend. De subsidie (€ 50.000) is inmiddels ook toegekend en ontvangen.

Inkomensregelingen en participatie
Voor de uitvoering van de TOZO-regeling heeft Stroomopwaarts MVS (SOW) zowel extra inzet gepleegd met haar eigen personeel alsmede ook extra personeel ingehuurd om bestaande processen goed te laten verlopen. Daarnaast is voor de bescherming van de medewerkers hygiëne producten aangeschaft. Verder hebben mensen met de afstand tot de arbeidsmarkt beperkt en/of tijdelijk niet kunnen werken, waardoor inkomsten bij derden wegvielen. De bovenstaande ontwikkelingen hebben binnen SOW tot hogere uitgaven, dan wel lagere inkomsten geleid.

Maatwerkdienstverlening 18+
In de jaarcijfers van Rogplus zijn de volgende vormen van 'coronakosten' verwerkt:

• Rogplus heeft in de eerste helft van het jaar de richtlijn van de VNG gevolgd om zorgaanbieders (deels) te compenseren voor gederfde omzet en meerkosten als gevolg van coronamaatregelen te vergoeden.
• Het besluit van het Rijk om (met uitzondering van beschermd wonen) geen eigen bijdragen te innen in april en mei leidt tot minder inkomsten. Dit onderdeel is gecompenseerd via het gemeentefonds.
• Zowel aanbieders als Rogplus hebben extra uitvoeringskosten gemaakt voor thuiswerken, spatschermen, gel etc.

Voor de gemeente Maassluis bedraagt het bedrag aan omzetderving € 340.000. Het grootste gedeelte hiervan bestaat uit de doorbetalingen aan de regiotaxi. De meerkosten bedragen € 15.000.

Maatwerkdienstverlening 18-
De gemeenschappelijke regeling Jeugdhulp Rijnmond (GRJR) heeft aangegeven coronakosten te hebben gemaakt tot een bedrag van 1,4 miljoen. Voor Maassluis is dit ongeveer € 30.000.

Bijzondere bijstand
De gemeente heeft aan de voedselbank 1.000 mondkapjes gegeven, zodat zij deze gratis kunnen verstrekken aan de minima.  

Afval
De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat het aanbod van afval fors is toegenomen.

Corona: 1,5-meter samenleving / overige kosten
Een ambtelijke projectgroep heeft werkzaamheden uitgevoerd voor het moment waarop er weer op kantoor gewerkt mag worden ('Maassluis start door'). Dit heeft extra kosten met zich meegebracht (palen met desinfectiemiddel voor het wassen van handen, desinfectiedoekjes voor het reinigen van werkplekken, handgel, schermen, aanpassen bewegwijzering. De kosten zijn gemaakt in de diverse gemeentelijke panden en voertuigen.

Hosting Facilitair/DIV
De gemeente Maassluis is verantwoordelijk voor de hosting Facilitair/DIV. Hierdoor dragen wij o.a. de zorg voor de facilitaire dienstverlening in de drie werkleerbedrijven van de gemeente Maassluis, Vlaardingen en Schiedam. Door de COVID-19 zijn in de loop van 2020 extra kosten (€ 66.000) gemaakt om het veilig werken in de panden te kunnen waarborgen. Hiervoor zijn onder andere spatschermen, bestickering en extra hygiëne producten aanschaft. De aanschaf van deze producten zijn binnen de hostingbegroting Facilitair/ DIV opgevangen.  

Corona noodfonds
In de laatste begrotingswijziging 2020 is besloten om een reserve corona noodfonds in te stellen. Het doel van de reserve is het egaliseren van de coronacompensatiemiddelen, zodat deze vanaf 2021 ter beschikking kunnen worden gesteld als een tegemoetkoming voor niet door andere regelingen gecompenseerde coronaschade (bij derden). De reserve loopt door tot en met 31 december 2022. De niet bestede coronamiddelen 2020 worden in deze reserve gestort.

Voor de definitieve wijze waarop middelen in het corona noodfonds besteed gaan worden, worden via de bestuursrapportage voorstellen gedaan. Wij gaan er daarbij in principe van uit dat we de middelen daar inzetten waarvoor ze zijn bedoeld en richten ons op verenigingen en maatschappelijke instellingen.

Verwachte lange termijneffecten op de gemeente
De directe en indirecte gevolgen van de coronacrisis voor inwoners, ondernemers, maatschappelijke instellingen en gemeenten eindigen niet als er grootschalig gevaccineerd is. De ernst van de economische en maatschappelijke gevolgen en de blijvende schade is moeilijk in te schatten maar de kans is aanwezig dat herstel lang duurt. Voor de aanpak van de lange termijn effecten zal een plan worden opgesteld.